Хулгайша шаазгай

Намарай хара үүлэнүүдээр наран бүрхөөгдэжэ, хүйтэн һалхин үлеэнэ. Аянай шубууд дулаан ороноо бусахаяа бэлдэн сугларна. Хуһан түглын наагуур галуудай һүрэг бэлшэжэ ябахадань, тэдэнэй хажуугаар нэгэ эреэхэн юумэн жэргэлзэнэ. Энэ шаазгай галуунуудта атаархан тойроно ха юм. «Ямар гоё үдэтэй гээшэб эдэ галууд»,- гэжэ тэрэ һанана. Унтажа байһан эмэ галуунда ниидэжэ ошоод, нэгэ үдыень ходолжо абаад, уурхай соогоо абаашажа нюужархиба.

Эмэ галуун һэреэд, үдэеэ үгылжэ бархирба. Тиигээд һүрэгөө дахуулагшадаа үдэмни үгы болошоо гэжэ дуулгаба.

Дахуулагшань бүхы галуудаа суглуулаад, сухалтайгаар асууба:

- Хэн манай эжын эгээл гоё үдыень хулуугааб?

Булта абяагүй байбад.

Шаазгай урагшаа һүрэжэ гараад, дэбхэржэ байгаад шаханаба:

- Түргэн хэлэгты, алдуугаа мэдэрэгты, хулгайшад!

Энэ үедэ түглэһөө Хүн гаража ерэбэ. Тэрэ юушьеб даа бэдэрһэн хэбэртэй ябахадань, галуунай һүрэг дахуулагша дүтэлжэ иигэжэ асууба:

- Та юугээ гээгээбта?

- Хэншьеб даа минии мүнгэн аяга хулуугаа.

Галууд дураа гутангяар шууялдаба, ганганалдаба.

- Бидэ үнэн сэхэ шубууд гээшэбди, - гэжэ галуунай һүрэг дахуулагшахэлэбэ. – Намда үнэншөөгүй һаа, манай уурхайнуудые нэгжэгты.

Харин шаазгай иигэжэ шаханаба:

- Би хэнииешье өөртөө оруулхагүйб. Би шэгшыдээгээрээшье зэмэгүйб.

Энэ үедэ Хүн галуудай уурхайнууд соо юушье олонгүй шаазгайда ошобо.

Теэд шаазгай һүүлээ эръелдүүлэн, эндэ тэндэ дэбхэржэ-собхоржо байгаад, энеэнэшье, жоржогононошье:

- Хүн, аа хүн! Харыш даа намйае. Би ямар гоё һүрөөтэй һүүлтэй бииб, ямар гоёор хатарна гээшэбииб!

Харин Хүн урагшаа дабшан, нэгэл юумэ хэлэһэнээ дабтажал ябана:

-Шаазгай, харуулал даа уурхайгаа!

Тиихэдэнь шаазгай хаанаһаашьеб гоёхон үдэ гаргаад, тэрэнээрээ наадажа эхилбэ. Шубуунай үдэн наранай элшэ доро шэдитэйгээр һолонготон ялалзана.

- Хүн, харыш даа, ямар гоё үдэн гээшэб! - гэжэ шаазгай шаханана. – Би шамда бэлэглэхэб. Абыш даа!

Хүн тэрэ үдыень абажа, галуудта бусажа ошоод асууба:

- Юун үдэн бэ энэ?

- Минии! – гэжэ Эхэ галуун баясан хашхарба.

- Шаазгай – хулгайшан! – гэжэ хүн хэлэбэ.

Галууд сухалтайгаар ганганалдан шаазгайн уурхай тээшэ ниидэжэ ошобод. Тэдэнэр тэндэ хүнэй мүнгэн аяга оложо, эзэндэнь бусаажа үгэбэ.

Тиигээд галуудай һүрэг дахуулагша үндэр добо дээрэ гараад, иигэжэ хэлэбэ:

- Шаазгай – хулгайшан! Тэрээндэ этигэжэ найдахагүй, тэрээнтэй нүхэсэхэгүй!

Бүхы галууд һүрэг дахуулагшаяа зүбшөөбэ.

Тэрэ сагһаа хойшо шаазгай гансаараал ябадаг. Тэрээндэ хэншье дурагүйболонхой.

Сорока-воровка

Солнце было закрыто осенними черными тучами, дул холодный ветер. Перелетные птицы собирались улетать в теплые края. У березовой чащи паслась стая гусей. Около них мелькало что-то пегое. Это сорока кружилась от зависти. «Красивые перья у гусей», — думала она. Подлетела к одной спящей гусыне, выдернула у нее перо и спрятала в своем гнезде.
Проснулась гусыня, заплакала и сообщила своему вожаку о пропаже пера.

Собрал вожак всех гусей и грозно спросил:

— Кто украл красивейшее перо у нашей матери гусыни?

Все молчали.

Выскочила вперед сорока и, подпрыгивая, застрекотала:

— Говорите, признавайтесь, воры!

В это время из чащи вышел человек, он что-то искал. Гусь-вожак подошел к человеку и спросил:

— Что вы потеряли?

— Кто-то украл мою серебряную чашку.

Гуси возмущенно зашумели, загоготали.

— Мы честные птицы, — сказал гусь-вожак. — Не верите — обыщите наши гнезда.

А сорока стрекотала:

— Я никого к себе не пущу. Я не виновата даже на мизинчик.
Ничего не найдя в гусиных гнездах, человек пошел к сороке.

А сорока, вертя хвостом, подпрыгивала вокруг да около, смеялась и тараторила:
— Человек, а человек! Посмотри на меня, как пышен мой хвост, как хорошо я пляшу!..

Человек, шагая вперед, твердил одно:

— Покажи, сорока, твое гнездо!

Тогда сорока вытащила откуда-то красивое перо и стала играть им. Перо переливалось на солнце волшебной радугой.

— Посмотри, человек, что за перышко! — стрекотала сорока. — Подарю его тебе, бери!

Человек взял перо, вернулся к гусям и спросил:

— Чье это перо?

— Мое! — радостно воскликнула мать гусыня.

— Сорока — воровка! — сказал человек.

Гуси сердито загоготали и полетели к сорочьему гнезду. Там они нашли серебряную чашку человека и вернули ее хозяину.

Затем гусь-вожак поднялся на высокий бугор и сказал:

— Сорока — воровка! Ничего ей не доверять, не дружить с ней!

Вся гусиная стая согласилась со своим гусем-вожаком. А сорока с тех пор живет одиноко, и никто ее не любит.

Поделиться —
На нашем сайте собрана большая коллекция сказок на разных языках.

Проект “Байкальские сказки” создан в 2015 году для детей и их родителей, которые любят и читают сказки!

При копировании материалов ссылка на источник обязательна.

Мобильная версия

Яндекс.Метрика