Хоёр сэсэнэй хөөрэлдөөн

1   Урдын урда сагта нэгэ сэсэн хаан ажаһуудаг байгаа. Тэрэ хаан хадаа хүбүүтэй байгаа. Хүбүүниинь ехэ тэнэг, юушье ойлгодоггүй байгаа һэн.
Хаан хүбүүндээ ехэ сэсэн һамага оложо үхым байна даа гэжэ өөрынгөө гүрэндэ тиимэ сэсэн басага бэдэрбэ. Бэдэр-бэдэр-һээр нэгэ үгытэй хүнэй басага олобо. Хаан хорим хэжэ, хүбүүндээ һамга асарба. Хаан бэрэтэеэ ехэ тааража, һэтэ һоннн зугаа зугаалдаг байгаа.
Нэгэтэ тэрэ хаан агнажа ябатараа төөрөөд, ондоо хаанай орондо орожо ерэбэ. Тэрэ хари гүрэнэй хаан энэ хааниие баряад, дүрбэн баханын дунда хүлижэ орхибо.

2   Энэ манай хаан хайшан гээд гэртээ иимэ ушарта ороод байнаб гэжэ мэдүүлхэб даа гээд, бэрэдээ иимэ удхатай бэшэг эльгээбэ: «Би ногоон торгон тохомтой, хүхэ торгон хүнжэлтэй, үдэр һүнигүй хажуудаа һахюултай, хаанай байгаа, үзөөгүй газарта, баруун хаанайда байнаб. Ши энэ минии эльгээһэн гурбан буха, гушан шарада бии үгэй юумээ тохоод, үбэртэ малаа урдаа туугаад, бэшэ малаа хойноо дахуулаад, муу һүхэеэ тэндээ хаяад, алтан хайшаяа абаад ерээрэй».
Хаанай эльгээһэн гурбан баатар, гушан жолоошодонь хүрэхэ газартаа хүрэжэ, Алтан хайшада хаанай бэшэг хүргэбэ.

3  Алтан хайша тэрэ бэшэг уншаад, энэ хаан баабаймнай аюулда ороод байна гэжэ мэдэбэ. Үбэртэ малаа урдаа тууха гээшэнь өөһэдынгөө баатарнуудые урдаа табяад, бэшэ малаа хойноо дахуулаад ерэхэ гээшэнь бии үгэй сэрэгээ, баатарнуудаа хойноо ябуулха, муу һүхэеэ гэртээ орхихо гээшэнь тэрэ тэнэг хүбүүгээ тэндэнь хаяха, Алтан хайшаяа абаад ерэхэ гээшэнь бэрэ басагаяа хуу сэрэгээ толгойлоод ерэхэ гэжэ тэрэ бэшэгэнь иимэ удхатай байба.
Алтан хайша түргэнөөр бии үгэй баатарнуудаа, бии үгэй сэрэгээ толгойлоод, хаан баабайгаа абархаяа мордобо. Баруун хаанайда хүрэжэ ябахадаа гурбан баатарыень алажа, гушан жолоошыень түүшэлэжэ, тэрэ хаанайдаа дайгаар ороод, хаан баабайгаа абаржа, гэртээ харижа ерэбэ.
Хаан нэгэ хэды жэл соо хаагаараа һуугаад, үхэхэ дээрээ Алтан хайшаяа хаан болгожо һуулгаба. Алтан хайша хаан боложо һуугаад, арад зоноо баяжуулжа, баярлуулжа һууба.

Разговор двух мудрых

1  В раннее, давнее время жил один мудрый хан. Был у того хана сын. Ничего он не понимал, дураком был.
Задумал хан женить сына на очень умной девушке и стал искать в своем государстве такую невестку. Искал он, искал и нашел одну дочь бедняка. (Звали ее Алтан Хайша). Хан привез ее и сыграл свадьбу. Очень пришлась невестка по нраву хану, все новости рассказывали они друг другу.
Как-то хан заблудился на охоте и попал в чужую страну. Хан той страны поймал его, связал и оставил меж четырех столбов.

2  Стал думать плененный хан, как бы ему дать знать домой о том, что с ним случилось, и отправил своей невестке письмо:
«Я нахожусь у западного хана, в невиданном месте, на зеленом шелковом потнике, под синим шелковым одеялом, день и ночь возле меня находится стража. Я отправляю тебе трех быков, тридцать волов. Ты погрузи на них все, что есть у тебя. Рогатый скот гони впереди себя, остальной скот пусть позади идет, плохой топор оставь на месте, возьми с собой золотые ножницы и приезжай».
Три батора да тридцать гонцов доехали до назначенного места и вручили письмо хана Алтан хайше.

3   Прочитала письмо Алтан хайша и поняла что батюшка-отец попал в беду. Рогатый скот впереди гнать — это значит, что ее баторы должны впередн идти; остальной скот позади пусть идет — остальные воины и баторы должны позади идти; плохой топор дома оставить — надо ханского сына дурака дома оставить; взять с собой Алтан хайшу — невестка должна прибыть во главе всего войска. Вот таков был смысл письма.
Алтан хайша отправилась во главе всех своих баторов и войска на выручку батюшки-хана. По дороге к западному хану уничтожили присланных трех баторов и тридцать гонцов, пошли войной на (западного) хана, освободили батюшку-хана и вернулись домой.
Хан правил несколько лет, а незадолго до своей смерти свой трон передал Алтан хайше. При своем правлении Алтан хайша народу своему много добра сделала.

Поделиться —
На нашем сайте собрана большая коллекция сказок на разных языках.

Проект “Байкальские сказки” создан в 2015 году для детей и их родителей, которые любят и читают сказки!

При копировании материалов ссылка на источник обязательна.

Мобильная версия

Яндекс.Метрика