1   Һээрхэн абгай һээр малаан үхэртэй байгаа. Тэрэ һээр малаан үхэрөө гурбая елдэ шахаахиим. Гурбан елдэ шахаад алаад, мяхайн шанаад эдьхэдээ, нэгэ хабһайн баржа ядаа. Нэгэ хабһайн баржа ядаһамээрээ, эдьхэ хүү бэдрээ. Эдьхэ хүү бэдэрээд ябхадан, хирээ золголдоо.

— Хирээ, хирээ, юу эдьхэш? — гэжэ һурба.

— Үрөөһэн нюдэ тоншохоб, — гээ. Тиихэдэн:

— Эдьхүүтэй, уухуутай, шамаяа алдаг, — гээд һээрхэн абгай саашаа арляа. Тиигээд саашаа ябхадан, саазгай золголдоо.

— Саазгай*, саазгай, юу эдьхэш? — гээ.

— Һарьхинсаги һабьдаһа тоншохааламби даа, — гээ саазгайн.

Тиихэдэн:

2  — Шамаяаши алда, эдьхүүтэй, уухуутай, — гээд һээрхэн абгай саашаа арляа. Саашаа ябжа ябхадан, долоон толгойтой мангадхай золголдоо.

— Мангадхай, мангадхай, юу эдьхэш? — гэжэ Һээрхэн абгай hypaa.

— Юушии эдьхэб, щамтайе хуушии эдьхэб, — гээ.

Теэд долоон толгойтой мангадхаяа үхэрөө мяха эдюулхэеэ асараа. Мангадхайн турайн үүдөөр бахтхой байгаа. Долоон толгой­той мангадхаяа һээрхэн абгай тура дээрээ гаргаад, үүдээрээ һээр малаан үхэрөө мяха дээшэиь хаяад үгэнэ-үгэнэ… Мангадхай үхэриин мяха хуу эдеэд, садаагой байшаба. "Һээр малаан үхэрышни мяханда садаагойб, шамайе эдихэмни", — гээд һээрхэн абгайе мангадхай мэшээгтээ хээд гэртээ абаадаа.

3  Мэшээгтэ хээд үргэлөөд гэртээ абаадаад, долоон толгойтой мангадхай һээрхэн абгайе мэшээгтэйень үрхидөө баряад үлгэшхөө. Үрхидөө үлгэшхөөд, мангадхай өөрөө аганхаяа арляа. Арлихадаа, долоон хүбүүндээ хэлээ: "Минин агнууриһаан ерхэдэ һээрхэн абгайе алаад, мяхалаад, мяхайн шанаад байгаарайгты", — гэжэ Долоон толгойтой мангадхайн арлиһан хойнон һээрхэн абгай хүбүүдтэн хэлээ: "Намаяа табиидтаа, би танлаа яһала һайхан наадхай* хэжэ үхэб, яһала һайхымай хэжэ үхэб", — гэжэ байгаад тэдээнээ һүхёогөө. Тиихэдэнь мангадхайн хүбүүшын һээрхэн абгайе мэшээг сооһон гаргаа. Гарагхалээрэн, һээрхэн абгай мангадхайн долоон хүбүүшын алаад, долоон хотодон шуһайн шудхаад, нүхэ малтаад, тэрэ нүхэн соо хотодо шудхуулһан шуһашын хээ.

4   Теэд Һээрхэн абгай мангадхайн долоон хүбүүни мяхайн хуу шанаад, мяхандан зүүшэ хадхаад, галын үнэһэн соо үндэгэши булаад орхёо. Долоон хүбүүниин толгойшыи зэргэлүүлээд орон дээрэн хэбтүүлээд, унтажа хэбтэһэн адляар хүнжэлээрэнь хушаад орхёо.

Долоон толгойтой мангадхай агнууриһаа ерээд, гэр соогуураа хараашалаад: "Хүбүүдни, һайн даа, Һээрхэн абгайяа алаад, мяхайн шанаад бэлдээд байнат", — гэбэ. Тииһэмээрээ мяхаа абаад эдеэд, зүүндэ хахаа. Зүүндэ хахаадтьхолоороо: "Ээ, галдаа хаяагойхолоороо хахануубби", — гээд мангадхай мяхаа галдаа хаяад, галаа хутагхалээрээ үнэһэн соо булаатай үндэгэн балараад, хоёр нюдэ руун ороо.

5  "Ээ, хүбүүдээ һэрүүлээгүй гансаараа мяхаа эдьхэдээ иигээб, хүбүүдээ һэрүүлхэмни", — гээд мангадхай хүбүүдээ һэрүүлхэдэнь, долоон толгойн мухаряад унашоо. "Ээ, энэ Һээрхэн абганһаан болоохиим", — гэһэмээрээ долоон тодгойтой мангадхай дуудана:

— Һээрхэн абгай, хаанамш? — гээ.

— Газааб, — гэнэ Һээрхэн абгай.

— Һээрхэн абгай, хаанамш? — гэжэ мангадхай дахин дуудна.

— Осооб, — гэнэ Һээрхэн абгай.

Мангадхайн осоо орходон, "газааб" гэнэ. Газаа гархадан, "осооб" гэнэ.

6   Тииһэмээрээ Һээрхэн абгай нүхэн сооһон долоон хүбүүнэйн долоон хототой шуһайн абаад, тохоногтоо үлгөөд харайгаа. Харайгаа-харайгаа Һээрхэн абгай, хара далай дээгүүр харайгаа. Хара далай дээгүүр мангадхай Һээрхэн абгайн хойноһоон үлдөөд харагаа. Харайгаад хүсэхэ бартан, Һээрхэн абгай нэгэ хүбүүнэйн хото­той шуһайн хаяад үгөө. "Хүбүүдөө шуһа иижэ орхихойб, долёохом", — гэһэмрээрээ хэлеэрээ долёогоод, мангадхай хэлеэ мүльһэндэ няалгуулаа. Хэлеэ няалгуулһамээрээ: "Хэлен мүльһэн хоёри забһараар, Һээрхэн абгай, сабшии!" — гэнэ мангадхай. Сабшахаяа ошоһонбрээрээ, Һээрхэн абгай мангадхайн нэгэ толгойен сабшаа.

7  Тииһэмрээрээ Иээрхэн абгай саашаа мүльһэн дээгүүрээ харай­гаа.' Baha харайгаад, мангадхайн хүсэхэ болохолоорон, хоёртьхи хүбүүнэйн хототой шуһа хаяад угвв. "Хүбүүнөө шуһа долёогоогой иижэ мүльһэн дээрэ орхихойб", — гэһэмрээрээ мангадхай 6aha долёогоод, хоёртьхи хэлеэ мүльһэндэ няагаа. Няалгаад, мангадхай дуу табина: "Хэли мүльһэн хоёри забһараар сабшии, Һээрхэн абгай!' — гэжэ.

Һээрхэн абгай харайжа ерэһэмрээрээ сабшахадаа, мангадхайн үшөө нэгэ толгойен сабшаад унагаагаадтиба. Теэд Нээрхэн абгай мангадхайн хоёртьхи толгойеын һалгаагаа, Хоёртьхи толгойеын сабшаад унагаахалээрэн, мангадхай Һээрхэн абгайе баһа үлдөөд харайгаа.

8  Харайгаад хүсэхэ болохолоорон, Һээрхэн абгай мангадхайн гурбатьхи хүбүүнэйн хототой шуһа хаяад үгөө. "Хүбүүнөө шуһа долёогоогой мүльһэн дээрэ орхихойб", — гээд шуһайн долёогоод, мангадхай гурбатьхи хэлеэ няаглаа. "Хэли мүльһэн хоери забһараар, Һээрхэн абгай, сабшии!” — гэнэ мангадхай. Тииһэмрээрээ Һээрхэн абгай харайжа ерээд, гурбатьхи толгойеын сабшаад унагаагаа. Теэд баһа саашаа Һээрхэн абгай харайгаа. Баһа саашаа харайгаад, мангад-хайда хүсэгдэхэ болохолоороо, дурбэтьхи хүбүүнэйн хототой шуһа хаяад үгөө "Хүбүүнөө шyha долёогоогой юунш боло орхихойб", — гэһэмрээрээ долёогоод, мангадхай дурбэтыги хэлеэ няагаа.

Дурбэтьхи хэлеэ няалгаЬамээрээ мангадхай баһа: "Хэлин мүльһэн хоёри забһараар, Һээрхэн абгай, сабшии!' — гэнэ. Тиихэлээрэн 6aha Һээрхэн абгай харайжа ерэһэмрээрээ, мангадхайн дүрбэтьхи толгойеын сабшаад унагаагаа.

9   Сабшажа унагаагаад, Һээрхэн абгай баһа саашаа харайгаа. Харайгаа-харайгаа, мангадхайда хүсэгдэхэ болохолоороо, табатьхи хүбүүнэйнь хототой шyha хаяад үгөө. "Хүбүүнөө шуһа долёогоогой орхихойб", — гэһэмрээрээ долёогоод, мангадхай табатьхи хэлеэ мүльһэндэ няалгаа. Табатьхи хэлеэ мүльһэндэ няалгаһамээрээ: "Хэлин мүльһэн хоёри забһараар, Һээрхэн абгай, сабшии!" — гэжэ мангадхай дуу табина.

10   Тиихэдэн Һээрхэн абгай харайжа ерээд, мангадхайн табатьхи толгойеын сабшаад унагааба. Тииһэмрээрээ саашаа харайна-харайна. Харайжа ябаад мангадхайда хүсэгдэхэ бартаа ергоотьхо* хүбүүнэйн хототой шyha хаяад үхэдэн, баһа хэлеэ, ёргоотьхи хэлеэ мүльһэндэ няалгашхаба. Тиигээд дуу табина: "Хэлин мүльһэн хоёри забһараар, Һээрхэн абгай, сабшии!' — гэжэ. Баһа Һээрхэн абгай харайжа ерэһэмээрээ, мангадхайн ёргоотьхи толгойен саб­шаад унагаагаа. Тииһэмрээрээ Һээрхэн абгай саашаа баһа харайгаа. Харайгаа-харайгаа…

11   Харайжа мангадхайда хүсэгдэхэ болходоо, долоотьхи хүбүүнэйн хототой шуһа хаяжа үгөө. "Хүбүүнөө   шуһа   иижэ   орхихойб", — гээд мангадхай тэрэ мүльһөө долёогоо. Долёогоод, мангадхай баһа хэлеэ мүльһэндэ няалгаа. Хэлеэ няалгаһамээрээ: "Хэ­лин мүльһэн хоёри хоорондуур сабшии!" — гэбэ макгадхай. Тиихэлээрэн тэрэ Һээрхэн абгайн харайжа ерээд, мангадхайн долоотьхо толгойеын сабшаад унагаашхаба. Тииһэмрээрээ теэд Һээрхэн аб­гай мангадхайн алаад, зөөриин доло* эдеэд һалаа.