Үльгэршэ ангуушан

1  Хоёр ангуушад анда гараад ябаа һэн ха. Тэрэ үдэшэлэн баирадаа ержэ, сайгаа шанажа байнад ха. Тэдэ хоерой нэгэниинь үльгэр ехэ мэдэдэг хүн байгаа. Нүгөөдэнь хии юумэ харадаг хүн байгаа. Хии юумэ харадаг хүниинь хэлэнэ ха:

— Сугтаа иигэжэ ябажал ябаа хадаа, зам харгыдамнай һайн байха, ши үльгэр хөөрыш, — гэжэ.

Тиигээд тэрэ үльгэршэ хүниинь үльгэр хөөрэжэ эхилбэл юм ха, дабшалжа һуугаад. Үльгэрэй шагнуулшад гэжэ ухаангүй олон умэд сугларжа байгаа юм хаш даа. Бургууһа батаганаан шэнги олон юумэд үльгэршэниие шагнаха гэжэ суглараа ха. Бүхы зүгһөө газар газарай, орон ороной шүтөөнгүүд, гаэар газарай эзэнгүүд — хуул үльгэртэ дуртай амитад дүүрэн суглараа ха.

2   Тэдэ сугларһан олон амитад үльгэр хөөрэгшын хүл гар дээгүүрынь дүүрэн, һагсагар бургууһан шэнги юумэд һyyraa ха. Нюур, хасар юу хөөгээрынь хуу һуугаад лэ байгаа. Хии юумэ харадаг хүниинь хуу харажал һууна. Үльгэршэ хүниинь үльгэрөө хөөрэжэл һууна ха.

Тииһээр байтар хамагай һүүлдэ нэгэ хазагар хүгшэн ерээд, үльгэршэ хүнэй хамарай үзүүр дээрэ һууба юм ха даа, бэшэ зай үгыл байхадань. Үльгэр хөөрэгшэ хүнэй уруугза харан гэхэдэнь, тэрэ хамарайнь үзүүр дээрэ гараһан хазагар дохолон хүгшэн үбэр дээгүүр байһан олон зон дээрэ унаша6а юм ха. Тиихэдэкь хии юумэ харадаг хун ором үгыгөөр ташагантараа энеэгээд лэ, энеэдэһээ тогтоожо ядан байба ха.

3  Үльгэр хөөрэжэ һууһан хүниинь нүгөөдэеэ энеэхэдэнь, ехээр сухалаа хүршэбэ юм ха.

— Ши намайе үльгэр хэлэ гэжэ хэлүүлээд, иигэжэ энеэжэ, наада барижа байнаш, — гэжэ сухалдаад, үльгэрөө хэлэхэеэ болишоо юм ха.

Сугларһан тэдэ олон амитад үльгэр хэлэгшэ хүнэй үльгэрөө сяашаяь хэлэхыень хүлеэжэ ядаад, суглаа хэбэ юм ха.

— Зай, энэ үльгэр дутуу хэлэһэн хүниие харюусуулха гээшэ гүбди, али энеагээд үльгэр хөөрэхыень болюулһан хүниие харюу­суулха гүбди? — гэлсэбэ юм ха

4   — Үгы, ангуушан хүнэй энеэхэ үгы байһаниинь, тэрэ хаза-гар хүгшэн хамар дээрэнь Ьуугаад, уруугаа харан гэхэдэнь, сугларһан олон зон амитан дээрэ унажа, энеэдэтэй юумэ болгоо гээшэбэддаа. Тэрээнһээ харюуень абахал байнабди, — гэл­сэбэ юм ха.

Хии юумэ харадаг, элдэбын юумэ дууладаг хүн тэдэ амитадые шагнажа айжа байна ха. Тиигэжэ суглаандаа хөөрэлдөөд, бургууһа батаганаан шэнги олон амитад тараа юм ха.

Үглөөдэрынь гараад лэ ангаа хэжэ ябатараа, тэрэ энеэдэг хүбүүн нэгэ хулан алажархиба юм ха. Тэрэ хулан хазагар хүгшэнэй шүлгэ байгаа юм ха.

Охотник-Сказочник

1  Два охотника отправились на охоту. К вечеру они вернулись на свою стоянку и стали варить чай. Один из них был человеком, знающим много сказок [87], а второй был человеком, который мог видеть разных духов [88]. Вот этот и говорит сказочнику:

- Мы с тобой вместе в пути, [на охоте], нам будет сопутствовать удача, если ты будешь рассказывать сказки.

Сказочник сел, подвернув под себя ноги, и начал рассказывать сказки. Стали собираться любители послушать сказки. Со всех сторон пришли духи, хозяева разных мест. Так много собралось их - любителей послушать сказки, налетели, словно комары и мошки.

2  Собравшиеся уселись сказочнику на руки, ноги, лицо и щеки, сплошь его облепили, словно мошкара. Тот, который видит духов, все примечает. А сказочник все рассказывает и рассказывает сказки.

Позже всех пришла кривая старуха. Мест уже не было, и она уселась прямо на кончик носа сказочника. А когда сказочник посмотрел вниз, та кривая старуха слетела с кончика его носа прямо на тех, кто сидел на коленях [сказочника]. Увидел это охотник, который мог разглядеть духов, стал громко хохотать и долго не мог остановиться.

3  Сказочник, рассказывавший сказки, сильно рассердился на него:

- Ты попросил меня рассказывать сказки, а сам хохочешь, насмехаешься надо мной.

Рассердился сказочник и перестал рассказывать.

Собравшиеся долго ждали, когда сказочник продолжит сказку. Не дождавшись, они стали советоваться: "Так кого же из них накажем, того, кто не дорассказал сказку, или того, кто прервал рассказ?".

4  "Нет, охотник не расхохотался бы, если бы не кривая старуха. Села на нос сказочнику и, когда тот посмотрел вниз, свалилась прямо на собравшихся и рассмешила [всех]. Вот ее и следует наказать", - говорят они.

А охотник, который мог видеть разных духов, еще и понимал их язык. Услышал он их разговор и испугался. Так поговорили между собой эти духи, которые напоминали слетевшихся комаров и мошек, и разошлись.

На другой день охотник, который расхохотался [во время сказывания сказок], убил кулана. Хозяйкой того кулана была кривая старуха [89].

Поделиться —
На нашем сайте собрана большая коллекция сказок на разных языках.

Проект “Байкальские сказки” создан в 2015 году для детей и их родителей, которые любят и читают сказки!

При копировании материалов ссылка на источник обязательна.

Мобильная версия

Яндекс.Метрика