Буряад Уласай байгаалиин музей
Буряад Уласай байгаалиин музей

Буряад ороной байгаалиин музей 1983 оной июлиин 12-то М. Н. Хангаловай нэрэмжэтэ Хизаар ороноо шэнжэлгын музейн байгаалиин таһагай дэргэдэ нээгдэһэн юм.Мүнөө Буряад ороной байгаалиин музей – байгаалиинзүйлнүүдые шэнжэлгын газарнуудай дунда түрүү, «Открытый музей» («Yзэсхэлэн дэлгэдэг нээмэл музей») гэhэн Эблэлэй гэшүүн, Россиин ИКОМ-ай байгаали-түүхын музейнүүдэй Эблэлэй гэшүүн, газарай зураг байгаалида байhан хэбээрнь байгуулха аргаар баригдаһан зүйлнүүдтэй Сибириин болон Алас Дурнын нютаг можонуудай ори ганса музей болоно.

Музей байгуулгын голзорилго – байгаалияа хамгаалгые идхалга. Ажал ябуулгын гол хараануудайнь нэгэн хадаа үзэсхэлэнгэй зүйлнүүдые дэлгэхэ ажал болоно. Үнгэрһэн жэлнүүдэй ажал ябуулга харахада, энэ музейн дэлгэжэ, байгуулжа шадаха зүйлнүүдэй олон янза барагдахаар бэшэ.

Музейн эгээүнтэй сэнтэй суглуулбаринуудайнь хубинууд байгаалиһаа суглуулагдаһан юумэнүүд болоно, тэдэнэй хэрэгтэйболбосоруулгын ажал хэгдэжэ,үни удаан хадагалха, шэнжэлхэ аргатай болгонхой.

Буряад ороной байгаалиин музейдэ дабтагдашагүй байгаали, ашагта малтамалнуудай баялиг, гайхамшагта ургамалнуудай ба амитадай аймаг, Байгал далайн шухаг харуулһан хори гаран мянган табигдаһан юумэнүүд 5 танхимда дэлгээгдэнхэй.

Байгаалиин музейн ажал ябуулга хэдэн шэглэлнүүдтэй: үзэсхэлэн дэлгэлгын, жасын, гэгээрэлэй, эрдэмэй хүдэлмэриин. Энэ музейн дурадхадаг элдэб янзын үзэмжэнүүд барагдашагүй: нүүдэл ба тогтомол, хамтаруулагдаһан ба уласхоорондын, ойн баяр ёһололнуудай, мүрысөөнүүдэй болон бусад. Тэдэ музейни танхимуудта ба нүүдэл талмайнуудташье харуулагдадаг.

Һүүлшын жэлнүүдтэ эгээ сэнтэй үзэмжэнүүд: «Дэлхэйн эрбээхэйнүүд», «Һэеы гэрэй үүдэ нээжэ…», «Буряад орон, Замбуулин, Байгал далай», «Хитад гүрэн руу орохо билет», «Хосорhон байгаалиин мүрнүүд», «Буряад газарай баялиг», «Байгалай гүнзэгыдэ Мирэй шэнжэлгэнүүд», Монгол, Хитад, Болгари гүрэнүүдтэ дэлгэгдэһэн уласхоорондын — «Сэлэнгэ – хилэгүй мүрэн», «Монгол ороной болон Буряад Уласай арадуудай түүхэдэ мориной үүргэ», «Байгал далай– дэлхэйн зэндэмэни»), «Абарга гүрбэлнүүдэй үе. Губида олдоhон зүйлнүүд».

Музейдэ ерэгшэдэй дунда шэнэ гэгээрэлгын шэглэлтэй «Полёт по Солнечной системе» гэжэ планетариин бэлэдхэл тусхай суутай болонхой. Тусхай программын туһаар мүшэтэ огторогойн зураг гаража, Наранай системын багса мүшэдые ба зүйлнүүдые хараха, үзэхэ арга олгогдоно. Энэ нүүдэл үзэмжэ Буряад Уласай ажаһуугшадта ёһотой бэлэг болобо.

Буряад Уласай байгаалиин музей харагшадые үзэмжэнүүдтээ, экскурсинуудта, гэгээрэлгын наадануудта, мүрысөөнүүдтэ, мультмедийна программануудта урин байна.

Не так далеко от Байкала, где теперь живут эхириты, раньше, когда еще не было ни коров, ни коней, жили-были три брата: Булагат, Эхирит и Хоридой, сыновья старого охотника Бурядая.

Жили те братья и горя не знали, пока не случилось несчастье. А несчастье-то на голову им свалилось нежданно-негаданно. В прежние годы братья ходили на охоту и приносили столько дичи и зверя, что хватало им на целые месяцы, А в тот год, как им поссориться, беда стряслась: солнце всю землю высушило, на зверей и птиц мор поднялся. Ходили братья на охоту, прохаживали целые дни от потемков дотемна, но убить никого не могли. Начали они было голодать, а тут пофартило: убили Булагат и Эхирит шесть больших косуль. Хоридой с охоты пришел позже и застал братьев за едой. Те оставили ему только одну косулю. Видит он, что братья с ним не по праву поступают, и говорит:

— Нас трое, косуль было шесть, пошто мне одну оставили, тут две должно быть.

Братья посмотрели на него, видно, стыдно им стало, и говорят:

— Мы, братец дорогой, считать-то не шибко горазды.

Рассердился Хоридой, поломал стрелы у братьев и пошел на юг Байкала. Тут он видит: в воде плескаются лебеди, а одна из них на берегу. Он подкрался к платьям и взял одно себе за пазуху. Вышли лебеди из воды, все оделись, а одна не может. Показался Хоридой из-за кустов, те вспорхнули и полетели, а эта стоит и говорит:

— Отдай мне мою одежду — в обиде не останешься. Ежели хочешь, я за тебя замуж пойду и принесу доброго сына.

Хоридой отдал ей одежду. Она оболоклась в нее и стала походить на шаманку. Они вместе ушли к Саянам и там стали жить. Вскоре у них родился сын, потом — другой.

Так и пошел род за родом тункинских бурят. Может, в то время Саяны еще небольшой горкой казались, а домашняя скотина, как дикие звери, по тайге бегала. Про то правда говорится, что наши тункинские буряты из-за Иркута пришли.

Поделиться —

Проект “Байкальские сказки” создан в 2015 году для детей и их родителей, которые любят и читают сказки!

При копировании материалов ссылка на источник обязательна.

Мобильная версия

Яндекс.Метрика