1   Нэгэ гapahaap гарбалаа мэдэхэгүй, түрэһоор түрэлөө мэдэхэгүй уншэн хүбүүн ябаа һэн ха. Тэрэ жаахан хүбүүн нэгэ холо хотодо ошожо, нэгэ баян хүнэй хүлһэншэнь боложо гурбан жэлдэ хүдэд, тэрээнһээ хүлһөө тоосожо һалахадаа нэгэ пүүд opooho абаһан бэлэй. Тэрэ һүүд opoohoo тарижархиһаниинь, тэрээниинь. мүндэр содьтео. Тиигээд тэрээнһээ юуш оложо абаагуй. Тэрээндээ ехэ гашуудажа ябана.

Тэрээнһээ хойдтээ нэгэ Шэтэ гэжэ холо хотодо ошожо, нэгэ помещигтэ гурбан жэлээр баһа хүлһэншэнь боложо малыень адуулаа. Тэрэ баянай малынь гурбан жэлдэ адуулаад байхадаа, хүлһөө тоосоходоо нэгэ үншэн даага абаа һэн ха. Тэрэ үншэн даагыень заалгажа нэгэ үлэн шоно эдижэрхёо һэн ха. Тэрээнпээ юуш оложо абаагүй тиигээд.

2  Тэрээнһээ саадтээ 6aha нэгэ амяараа хотодо ошожо нэгэ баянай барлаг болобо ха тэрэ хүбүүн. Гурбан жэл соо тэрэ баянай барлаг ябхадаа урюул үмдэтэй, урюул самсатай тулюур үншэн хүбүүн бод гэжэ борьбоёо сохюулжа, һуу гэжэ һууриһаа бодхоолгожо мал хаража ябаба. Тиигээд гурбан жэлэйнгээ тоосоо хэхэдээ, тэрэ баяниин нэгэ хахархай гүльмэ үгөө. "Энэ гурбан жэл соо эдиһэн хоолыш, үмдэһэн хубсаһыш гаргааб, тэрээнһээ бэшэ олоһон зөөришни энэ", — гэжэ тэрэ хахархай гүльмэеэ үгэбэ. Теэд хайшан гэхэб даа тэрэ үгытэй хүбүүн, тэрээнээ саашань нэхэжэ абаха шадалгуй ха юя

Тэрэ гүльмэеэ абаад далайн эрьедэ отшо, далайда гүльмэеэ табяад хоноһониинь, тэидэнь нэгэ алтан загаһан оршоһон байгаа. Тэрэ алтан загаһаяа гүльмэ coohoo гаргаад, шанажа, шаража эдихэ гэһэниинь, ехэ гоё һайхан байгаад, тэрээнээ хайрлаба. "Яагааш һайхан загаһан гээшэб, байза, энэ эагаһа эдингүй айлда отшо хүгүүдтэ харуулхыем байна", — гэжэ тэрэ хүбүүн далайн эрье дээгүүр гүйгөө.

3  Үдэр гүйгөө, үглөө болотор гүйгөө, үглөөдэрынь сээлэ үдэр гүйгөө, гүй гүйһөөр лэ нэгэ айлда дүтэлбэб гэжэ анаһаниинь, һөөргөө мүнөөхи далайнгаа эрьедэ ерэшэһэн байгаа. Эсээд лэ, тэрэ далайнгаа эрьедэ загаһаяа дэрлээд лэ уиташаба тэрэшни. Унтажа-унтажа һэреэд бодошон гэхэдээ нэгэ аргагүй гоё һайхан байдалтай, иимэ аргагүй ехэ баян, гоё гэр соо унтажа хэбтэһэн байгаа шараа нюсэгэн хүбүүн.

4   Хэбтэһээр үзэлгүй шээһэниннь хүршөө. Бодохо аргагүй. Харан гэһээнь, хойморто нэгэ аргагүй һайхан һамган ехэ сай һамаржа, аргагүй һайхан сай шанажа байна. Теэд бодохо гээд тэрэ хүбүүн хубсаһза хараашална. Тээ баруун углууда мүнөөхи тугал самса, тутал умдэниинь хорхиижо хэбтэжэ байгаа. Тэдээнээ абажа үмдэхыем байн даа гэжэ һанаад лэ, тэрэ хубсаһанаа хажууда ошобо тэрэшни.

— Һуу, болииш, болииш! — гэжэ эхэнэрынь далан табан тобшотой дарамал гоё дэгэл хэдэруулээд лэ, аймшагтай гоё хубсаһа үгөөд лэ, залгажа оюулһан зандан булгайр ryтaha үмэдхүүлжэ, утаһан бэһэ, улаан бообор малгай үмэдхүүлээд лэ, хэдэн дабхар торгон самса, үмдэ үмэдхүүлээд, байха аргагүй ехэ һайхан хүбүүн болгожо тэрээнээ. Тэрэ хүбүүн газаа гаржа шээгээд, харан гэһэниинь газаагуурань урга юумэ бариһан олон амитан булта:

5  — Ахай, ахай, бидэ танай тугалшан, үхэрщэн, адуушан, хонишон болохомнай, — гэлдэжэ ябажа ябанад.

            "Энэ иихэдээ юунш боложо байһыем гээшэб", — гэнэ тэрэ ехээр гайхашһан хүбүүн. Тэдэ олон зоноо гараараа зангажа байгаад зандажархеод, тэрэшни hөөprөө гэртэ ороходонь, хойморто hyyгаад лэ тэрэ һайхан һамган сай хэжэ үгшэ даа, тэрээнээ уугаад лэ, хөөрэлдөөд лэ, тиигээд шатар, шагай наада хэжэ наадажал, гурбан хоногто гуры наада хэбэ, дүрбэн хоногто дүры наада хэбэ тэрэ хүбүүн һамган хоёр. Тиигээд газаа гарша ерээд һамганишгь хэлээ:

6   Энэ баруун тээһээ Хартаганаан хаан ерэбэ, — гэнэ.

— Энэ Хартаганаан хаанай ерхэдэ яахабибди? — гэнэ хүбүүн.

Яахаб доо, ороод ло, сай уугаад, хөөрэлдөөд гарнааб даа, — гэнэ.

Хартаганаан хаан оршо ерээд лэ, амаршалаад да, хөөрэлдөөд байхядаа иигэжэ хэлэбэ:

— Айлайхин болобо гээшэади даа, яажа миин байхабибди, на­ада хэжэ байел даа.

— Наада хайшан гэжэ хэхэбибди? — гэжэ хүбүүн асууба.

— Гурба-гурба хоргодоошое, хоргодоошоходоо, һамгадаа табяад хоргодоошохобди, — гэнэ тэрэ хаан.

— Зэ, тииел даа, хэдыдэ эхилхэбибди? — гэжэ хүбүүн һурана.— Хамаагүй ааб даа, мүнөөш хадаа, үглөөш хадаа, — гэнэ.

7  Үгытэй, ядуу хүбүүн мэхэлэгдэхэм гэжэ мэдэнэшгүй байна ха юм, тиигээд зүбшөөгөөл даа тэрэшни.

— Хэмнай түрүүлхым? — гэнэ. — Хаан хүн хадаа та түрүүлыт, — гэбэ, — тэмэсхэ дуратай хадаа би хоргодоно аабзаб.

Хоргодоходоо хайшан гэжэ хоргодохобиб гэжэ мэдэхэш гэжэ юун байхаб даа тэрэ үгытэй хүбүүндэ. Үглөөгүүр бодоод байхадаа, һамганиинь газаа гарша ерээд үбгэндөө хэлэнэ:

— Хартаганаан хаан ерэбэ, — гэжэ.

— Yү, тэрэнээ мартаальби, — гэһэн биеэрээ һамганаа хойгуур хабшуулдажа байна тэрэшни.

8  Тиихэдэнь һамганиинь зорюута нэгэ үнеэ түрүүлээд, үнеэнэй удаажа барижа абаад лэ тэрэ хүбүүгээ сохижо тэрэ удаажа болгоод байна. Тэрэ хаан хүршэрээд, хайшанш гэжэ бэдирээд* оложо ядаба. Тиигээд дэ үглөөниинь 6aha бэдирхэеэ ерэхэдэнь, мүнөөхиеэ галтай сусалханаар тоншоод ло, галтай сусал болгоод нюугаад байгаа.

"Байза, энээни хаанаһаа, хайшан гэжэ олохо гээшэб", — гэжэ ехэ бодолгото боложо байгаад тэрэ хаан бэдирнэ, тэрэшни эрдимтэй хаан байгаа. Хайшанш гэжэ шиидэхэдээ тэрэнээ оложо ядаа, олохоо болёод ябашаба.

Ябаһан хойнонь гурбадахияа бэдиржэ ерэхэ болоһон хойнонь гэнтэ харахадань, мүнөөхи хүбүүмнай галтай сусалаа баряад, тархяа сохижо һууна.

9  — Энэ хайшан гэжэ һуунаш, нүхэр? — гэнэ һамганиинь.

— Хаан ерэжэ ябана.

— Үгы, иигэжэ хоргоддоггүйемэл, — гэжэ зүүгээ ходтожо абаад, тэрээнээ зүүн болгожо, юумэ оёжо һууна. Тиигээд тэрээни хаанаһаа олохоб даа хаан, бэдиржэ ядаад ябашаба.

Мүнөөхи хүбүүмнай бэдирхэ болобо. "Би хаанаһаа олохобиб, һамгаа аллаха саг ерэбэ. Олоной дунда ошожо бэдирхэ губ даа", — гэнэ. Үглөө үглөөгүүр бодоод лэ мүнөөхи хүбүүн үгы. Гэнтэ унюу болоһон хойно мүнөөхи сагааы морёо унаад ла, баруун тээшээ дугшажа ябаа.

10   — Энэ хаана ошохошниб?

— Мүнөөхи хаанаа бэдирхэмни.

— Үгы, хайшан гэжэ бэдирхэ хүмши?

— Үгы, хандагай юумэ агнаад зайшхаа гү гэжэ мори унаад ябанальби.

— Үгы, тиигэжэ бэдирхэгүйш, — гэнэ. — Урдаһаашни олон сагаан хонин субажа ябаха харгыгаар, тэдээни үлдөөрэйш, тиихэдэшни түлөөхэн хурьган үлэхэ, тэрээни баряад, өөдэнь харуулаад ла гэдэһыень гаргахаяа һанаарайш, гэдэһыень гаргажа бү орхёорой, тиихэдэиши бии болохол даа тэрэ хааншни.

Тэрэ һамган шэди ехэтэй байһыемааб даа, заажа үгөөшөөрэнь урдаһаань нээрээш хонид субажа ябана. Тэдэ хониды үлдэбэ, тиихэдэнь нэгэ заахан, түлөөхэн хурьган гээгдэхэдэнь, тэрэ баряад ла, гүдэһынь гаргаха гэхэдэнь:

— Һуй, гэдэһээм бү гаргыт, — гэжэ тэрэшни бодожо ерээ. Зээ, тиихэдэнь тэрэш гэртээ бусаба.

11   Үглөөниинь баһа баруун тээшээ дугшажа ябана.

— Хаанаа бэдирхээ һанаагши? — гэнэ һамганиинь.

— Үгы, хониниинш олдоогүй haa, үхэрынь олдонааб даа, — гэжэ дутшажа ябагга тэрэшни.

— Үгы, яагааш убэштэйбпги даа. Сэргэдэнь ошоод байхадашни, гурбан хее хара мория уяатай байха, баруун хажууда байһан мориниинь һамнай үргөөрэйш, тэндэ алтан бэһэлиг байха. Тэрээниинь абажа ерээд, заалахаа һанаарай, заа татажа бү орхёорой, тиихэдэшни бии болохол даа, — гэнэ.

Тэрэ хэлээшэрэнь ошоходонь, гурбан хөө хара морил уяатай байна. Баруун хажууда уяатай байһан мориниинь һамнай үргэжэ үзэхэдэнь, тэндэнь алтан бэһэлиг байба. Тэрээниинь абажа ерээд лэ, заа татахаа һанахадань:

— Һyy, бэеым 6ү гэмтээгыш, — гээд лэ бодожо ерэбэ.

12  Зай, хоёрдохёо олобо, гурбадьхияа хайшан гэжэ олохоб.

— Хаана бэдирхэбиб? — гэжэ һамганһаан һураа тэрэшни.

— Гэртэтгь ошоод до, буугаад гэртэнь opoxoш. Ороходошни, гэрынь хойморто гурбан шара нолю үлгөөтэй байха. Тэдээн соохи эгээл нариихан номыень абажа, хүбшынь мулталжа ерээд лэ, үбдэгдөөд лэ хухалхаяа һанаарай, тиихэдэшни бии болохо даа, — гэнэ.

Тэрэ хэлэһэн соонь ябажа ошоод гэртэнь ороходонь, гурбан шара номо байгаад, хэнһээш һураагүй тэрээниинь абша ерээд лэ бута мушхахаа һанахадань: "Һyy, нюргайм бү хухалыш", — гэжэ бодожо ерээд аэ хэлэнэ:

— Үглөө үглөөгүүр ерэжэ һамгаа абаяшаха гээшэ гүбшии, бишни һамгаа алдаба гээшэб, — гэжэ.

13  Тиигээд тэрэ хүбүүнш үглөөгүүр һамгандаа хэлээгүй 6aha баруун тээшээ дугшуулжа ябаба.

— Үгы, хаана ошохошниб?

— Тэрэ һамга отшо асархамни, — гэжэ.

— Ши бидэ хоёр хаанай һамга абша шадахагүйбди даа, — гэжа. — Тэрэ хаанай һамган гээшэ ши бидэ хоёрто ерэхэгүй, — гэжэ. — Зай, ши наашаа ерэ.

14  Тиигэжэ наашаа ерүүлээд, нэгэ улаан утаһа хургандань уяжа үгөөд лэ хэлэнэ:

— Зай, иигээд ошыш даа. Ошоходошни, тэдэш хүн богоһотой байха, адууһан төөлэй табиһан байха, арза, хорзо хээд байха, тэрээниинь юуеынши ши бү эдеэрэйш, хэлэһэн үгэдэнь "зай" гэжэ бү хэлээрэй, нэгэл үгэ оройдоо "үгы" гээд лэ байгаарай. "Үхэ haa үгэггы, байгаа haa байгты", — гээд гараарай, тэрэ арза хорзыень бү эдеэрэй, уугаарай, тэрэ төөлэйень бү эдеэрэй, — гэжэ.

15   Тэрэшни ошоод, нэгэ хэды соо хэлэһэн үгэ соонь байба. Тэндэнь арза, хорзо, адуунай төөлэй ехэ бэлдээтэй, табяатай, тэрээнээ һуужа уушаба даа, эдишэбэ даа. Тиигээд лэ тэрэ хаандаа хэлэжэ оробо:

— Та намда һамгаа алдаа бяйнат, тэрэ һамгыетнай абаашаха сагни дүтэлбэ, — гэжэ.

Тиихэдэнь тэрэ хаан хэлэбэ:

— Манай эсэгэ гээшэ аба хайдагта ябахадаа, нэгэ Шара хүбүүн гээшэдэ хөө хара мори, хүжэр мүнгэн эмээл алдаһан юм, орхижо ерэһэн байха. Тэрэ Шара хүбүүнһээ хөө хара мориим, хүжэр мүнгэн эмээлым асаржа үгөөд, минии һамга абаашахащ, — гэбэ.

16   — Дүтэ газарта юм гу тэрэ Шара хүбүүн? — гэжэ мүнөөхимнай асууба.

— Дүтэ газартал даа, — гэнэ Хартаганаан хаан.

— Зай, тиихэдэ болохол даа, — гэжэ хүбүүн зүбшөөбэ. Тиигээд тэрэшни гэртээ хүршэрээ.

— Зай, юун гээбши? — гэжэ һамганиинь угтаба.

— Юун гэхэб дөө, нэгэ дүтэ газарта Шара хүбүүн биием байна. Тэрэ Шара хүбүүндэ эсэгэнь хөө хара морёо, хүжэр мүнгэн эмээлээ орхижо ерэһэн байна, тэдээниинь үгөөд, һамгаяа асарха болооб.

— Шара хүбүүн гэнэ гү?

— Шара хүбүүн гэнэ.

17   — Дэлхэй дээрэ тэрэшни амитанда диилдээгүй Шара хүбүүн гээшэ. Тэрэ баянайшни үбгэ эсэгэдэ добтолжо, бүхы хамаг зөөри, мори юумыень абаһан байха, хүжэр мүнгэн эмээлынь. Шара хүбүүн шамайе амиды табихагуйбшибии даа, — гэнэ. — Зай, хадамшни, юрдөө, хэн гэжэ һанагшабши?

— Гараoаар гарбалаа мэдэхэгүй хун аад ла, хаанаһаа хадамаа мэдэхэ хүн гээшэбиб.

18  — Бишни наранай басаган гээшэ гүби, энэ ябагша наранай. Нүхэрөөл бэдиржэ, энэ байха дайдаар ябажа, шамай олоо һэм, миил богоол, адуушан гэжэ. Теэд иигээд байхадаа бидэ хоер сугтаа һуужа шадахаяа болёобди, хахасахамнайбшэ гү даа, — гэнэ. — Тэрэ Шара хүбүүн гээшэһээ ши моришье асаржа шадахагүйщ. Зай, яахаб. Наран хаан хадамшни байна ха юм даа, тэрээндээ ошохо болонолши даа, — гэбэ. — Би эндэһээ нэгэ эрдимтэй мори гаргажа үхэб, — гэжэ хэлээд, ханза coohoo нэгэ шагай морин болгожо үгөөд, нэгэ гунан үхэр, дүнэн үхэр суухадань болтирголжо, боймолжо үгөөд лэ табяа тэрэшни. Тиигээд ябаха дээрэнь хэлэнэ:

19   — Баруун зүг баряад түргэн гэгшын ябаарай, тиихэдэшни нэгэ Хахирмын сагаан хада байха, тэрэ хадын орой дээрэ Наран хаантан һууха, тэндэл үзөөрэй. Тиигээд лэ тэндэһээ һолонго эрээрэйш, хадам баабайһаа. Иигээд лэ шинии ябаһан хойно энэ Хартаганаан хаан намайе байлгахагүй, добтоджо абаашаха, бидэ хоёрой хамта байхын арга һалаба, хахасахамнай хоюулаа. Тэндээ түргэхэн ошожо үзөөрэй, үдэр һүнигүй ябыштаа, — гэнэ.

20  Тиигээд лэ тэндэһээ ябаба тэрэ хүбүүн, нальшад гэхэдэ үбэл болоо гэжэ, шальшад гэхэдэ зун болоо гэжэ ябажа гүйлгөөд лэ, хүдэн hapa, хүдэн саг ябаһаааа мэдэхым байхагүй. Тиигэжэ яэгэ Хахирмын хада тулажа ошобо. Тэрэшни тэндээ морёо табхёод ло, тэрэ хада өөдэ дабшажа гаряба гээшэл даа. Яба ябаһаар, яба ябаһаар ла хүлөө ула шуулаба, ябаха аргагүй боложо мүльхибэ даа саашаа. Мүльхи мүльхиһөөр, мүльхиһөөр лэ хоёр альганиинь үрэгдэбэ. Юрдөө һольжорбо саашаа, һольжоро һольжирһоор, һольжоро ольжорһоор, юрдөө, дүтэшэг болоһон аад ла, гарша шадхаа болёод ло, хоёр гараараа һольжороод ло, юрдөө, ядажа ябахадань, Наран гээшэнь эндэхэнэ, дүтэхэнүү болоод ло, зантайлгаад орошобо.

21   — Хаан хадам абамни, абыш, абарыш, танай хүрьгэн хүбүүн гээшэльби, арай тулижа ябаналби! — гэжэ байжа тэрэ хүбүүн һүхирбэ. Һүхирһээншье дуулаагүй тэрэ Наран хааниинь зантайлгаад ла орошобо. Тиигээд тэрэ хүбүүн яахаш аргаяа оложо ядаад ла, мухариба, арайш гэжэ тэрэ хада өөдэ дабшажа гараба гээшэл даа. Орой дээрэнь гаража, тэрэ хаанай харгыгаар ябаа. Юрдөө, зобожо тэрэ хаанандаа һүни болоһон хойно хүрэбэ. Наран хаан һамгандаа:

— Ши бү унтаарайш, хүрьгэн хүбүүмнай ерэхэ, — гэжэ хэлээд, орожо унташаһан байгаа.

Тэрэ хадам эжынь хүрьгэнөө шарха юумыень эм түрхижэ унтуулжархёо тэрэ һамган. Тиигээд хаанаа бодхоогоо:

— Манай хүрьгэн ерээ, — гэжэ.

Тэрэ хүбүүниинь ерэһэн ушараа хэлээгүй хоноод, үглөөгуур бодоод байхадань, хаан хэлэнэ:

— Зай, хүрьгэн хүбүүнэй хүсэ үзэхыем байна, — гэжэ. — Абымни абаад ла хада тойрожо ерыш даа, — гэнэ.

22   Тиигээд абынь абаад хада тойрожо ябажа ябахадань, нэгэ хара морьтеэ*, хара дэгэлтэй, хара бэетэй нэгэ хүн: "Мэндэ амоор!" — гэжэ доро мэндэшэлжэ ерэнэ. "Мэндэтэй щамтай", — гзэд лэ үлтэ зада сохёод ло, яһа үһыень зада сохёод ло ябашаба, тиигээд табижархиба тэрээнээ. Саашаа ябажа ябаяа. Тиихэдэнь нэгэ сагаан дэгэлтэй, сагаан морьтеэ нэгэ иимэ сагаан хүн лэ 6aha Наран хаани амаршалжа орожо ерэбэ. Тиихэдэнь тэрэ хүбүүн "мэндэтэй шамтай" гээд лэ тэрээнээ үлтэ зада сохёод ло саашаа ошобо, хаанай үдэлдэг газарта ошобо гээшэ. Наран хаани үдэлдэг газарта ошоходонъ, мүнгэн остоол*, үнгэ бүриин эдеэн, сай — хамаг юумэ хуу бэлэн. Тэндээ юумынь хуу эдеэд лэ, остоол юумыень хада руу хуу түльхижэрхибэ, тиигээд лэ үдэшэ орожо ерээ дяа хүбүүншни, дэгэл, хуяг, абаяа Наран хаандаа үгэбэ. Няран хааниинь хэлэнэ:

23   — Зэ, амаржа һуугыштаа, бишни хадаяа эрьежэ ерэхэмни, — гэжэ ошобо.

Хадаяа эрьежэ ябажа ябхадаиь, хара морьтеэ, хара дэгэлтэй хүниинь хаанаа угтажа гараад:

— Хаан аба, яагаа гээшэбши, яһа уһымни хуха сохибо гээшэлши? — гэбэ.

— Yү, энэ хүрьгэмни ябажа иимэ юумэ хэһэн байгаа ла, үдэшэ ерхэ губта, аргалха болоо гээшэ аабзаб, — гэнэ.

Зай, тиигээд саашаа ябаба. Сагаан морьтеэ, саган дэгэлтэй нэгэ иимэ сагаан хүн урдаһаан гаража ерэбэ. Баһаа тэрэнь намайе тиижэ сохёот гэнэ.

— Yү, хүрьгэмни ябая һэн, удэшэ ошыттаа, юрдөө, аргалха болоо гүб даа, — гэнэ.

24   Зай, тиигээд лэ саашаа ябажа, удэлхэ газартаа ошон гэхэдэнь, устуул, остоол, эдихэ юумэ гэжэ огто байхагүй.

— Энэ юун болобо гээшэб? — гэжэ Наран хаан үдэшэ ехэ сухалтай орожо ерээ. Тиигээд һуухадань, тэрэ хара хүниинь орожо ерэбэ, тэрэ сохюулһан хүниинь мүргэбэ. Тиигээд Наран хаан тэрэ хүрьгэи хүбүүгээ заргалха гэжэ байна.

— Хара морьтеэ хүүе яахынь сояёобши, шамда ямар үһөө байгааем? — гэнэ.

Тиихэдэнь тэрэ хүбүүн хэлэнэ:

25   — Үншэн ядуу ябаад гурбаи жэл соо ябажа, хүлһэншэ болоод нэгэ пүүд opooho абзад таряа тарин гэһээмни, тэрэ таряаем мүндэр оруулжа хуу сохёо һэн губши даа, тэрэ үһөөгөө мүнөө абангүй хэзээ абаха хүнбиб? — гэнэ.

— Зай, тиигээ һэн гүш? — гэжэ хара морьтеэ хүнһөө һурана Наран хаан.

— Тиигээ.

Саашаа тэрэ сагаан хүниинь баһа мүргэбэ гээшэб даа.

— Би ямар гэмэлтэй хадамни намай тиигээбши? — гэбэ.

26  — Минин гурбан жэлдэ ябажа нэгэ даага абаһамни, нохойгоо табижа эдюулээ ха юмши. Би тэрэ харюугаа мүнөө абан­гуй яаха хумбиб, — гэнэ. Тэрэнь баһа тиигээд тороо. Зай, тэрэ Наран хаан тэрэ остоол, эдеэн тухайгаа һураба гээшэ. Тиихэдэнь;

— Би, юрдөө, амьтан, хүн гээшэ аабзаб даа, танай хүрьгэншье һаа. Минин зобожо тулижа ябахада, иигэжэ гараа hapбайгаад абаха аргатай эбайгаад, намайе абаагүй, намайе хэрэглээгүйш.Тэрэ харюугаа мүнөөабангүй хэзээ абаха хүнбиб. Наран хаан торожо:

— Энээ руу юундэ ерээ һэмши, ушараа хэлэ, — гэбэ.

— Һолонго эрэжэ ерэ гээ һэн даа һамгамни, — гэнэ.

27   — Юрдөө, һолонгоёо абаад ла hөөprөө тургэн эндэһээ буса, — гэнэ Наран хаан.

Теэд тэрэ һолонгоёо абаад ла, тэрэ хүбүүмнай бусаба даа. Бусаад лэ гэртээ ерэн гэһээнь, гэрэйнь һууриһаа гүлзээргэнэ ургажа, хашаагайнь һууриһаа хагдан ургажа байба. Нэгэ ганса сэргэнь баруун тээшээ унаха болошоһон. Тэрэ ёдогор сэргэһээ бэшэ юуншье үгы байба. Хартаганаан хаан добтолжо, хуу бии юумыень абаад ябашаһан байгаа. Тэрэ хүбүүн моринһоо буужа, тэрэ сэргынгээ хажууда ошобо. "Энэ ганса сэргэ юун гэжэ ёдойжо байхыем, ходоро татажа абахыем байна", — гэжэ ходоро татажа абан гэһэниинь, тэндэнь бэшэг хэбтэбэ: "Энэ Хартаганаан хаан добтолжо, намайе булта зоноором, түшэмэлнүүдээрэм хуу абаашаа", — гэжэ.

28  Хүбүүн нэгэ муу, һаари болошоһон шара дэгэл үмдэжэ, таяга туланхай, нэгэ тулюур хүн болоод хаанайда ошобо. Ошоходонь, тэрэнъ бага һамга абаһан тула түрэ наада хэжэ, түшэмэлнүүдээ суглуултиһан байна. Түрэ дээрэ ошоходонь, тэрээнээ ехэ доромжолно, наадална. Тнигэжэ байхадань, мүнөөхи хүбүүн Хартаганаан хаанда:

— Ошохо гэһэн газараартнай ошожо, ябаха гэһэн газараартнай ябажа, энэ бэдэг тандаа асаржа ерэбэ гээшэб, — гэжэ һолонгоёо гарган гэхэдэнь, хаан үхэдхэн унаба. Тиигээд тэрэ хүбүүн өөрынгөө зөөри юумэ абажа, Наран хаанай басаган хатантайгаа ан бун жаргаба.